SpeuRRsite - Rechtvaardige Rechters

Emile Renders

gepost op het oude dua-forum door Julien op 6/8/2002

Al van E Renders gehoord? Ik denk dat hij een kunsthistoricus moet zijn of zoiets want hij schreef het werk: “Hubert Van Eyck, personnage de légende” in 1933. Over E Renders schrijft Dr. Elisabeth Dhanens het volgende in het boek “Het retabel van het Lam Gods 1965” “De rekonstitutie van het retabel te Gent in 1920 was een gunstige gelegenheid tot een aantal nieuwe studies. De ontwikkeling van de kunstgeschiedenis, de openlucht-voorstelling van het Lam Godsspel in 1930, (20-24 juli) ter gelegenheid van het eeuwfeest van Belgiës onafhankelijkheid, de 500ste verjaring van het retabel zelf in 1932, dat alles gaf aanleiding tot een grote spreiding van de belangstelling in een ruim publiek, een vloed aan publikaties, ook in periodieken en dagbladen, een opbod in de sensatie, die zou uitmonden in de polemieken Renders en tegenstanders, en m.i. misschien niet vreemd is aan de diefstal van 1934.”

In het boek “De Rechtvaardige Rechters gestolen” (RRG/1968/2) niets teruggevonden over E Renders maar wel in het “Dossier Lam Gods” (DLG/1994/3) bladzijde 308. uit het dossier van Koehn. Een getuigenis waarover Mortier en Kerckhaert schrijven “dat ze het opnemen om aan te tonen dat Koehn, na de zomer van 1942, in het wilde weg zat te ploeteren en geen ernstige informatie meer kon verzamelen.” Hoe ernstig deze getuigenis uiteindelijk is laat ik aan jullie over.

Ik citeer:
“Zo noteerde hij op 14 juli 1943 een gesprek met de heer De Beer, directeur van het Sterckxhofmuseum in Deurne bij Antwerpen. Die verklaarde hem dat hij Arsène Goedertier persoonlijk had gekend, omdat hij ook uit Wetteren afkomstig was... (De Beer beschrijft AG) ...De Beer beweerde dat kanunnik Van den Gheyn wist waar het verdwenen paneel zich bevond. Waarom hij sinds 1934 niet meer had getracht het op een of andere wijze terug te brengen, was te wijten, zegde De Beer, aan het feit dat Van den Gheyn bij de zaak was betrokken. “U zult zien” verklaarde hij, “na de dood van de kanunnik komt het paneel weer te voorschijn” Hij had bovendien een zeer bijzondere theorie over de diefstal. Twee wetenschappers, namelijk Van Puyvelde, directeur van het Museum voor Schone Kunsten uit Brussel en Renders, kunstcriticus uit Brugge, wilden het Van Eyck-retabel onderzoeken. Van den Gheyn had dat verhinderd, waarop men het paneel had meegenomen! Koehn noteerde dat hij dergelijke visie destijds al in de dagbladen had gelezen. Volgens De Beer wisten die drie personen, Van den Gheyn, Van Puyvelde en Renders waar de Rechtvaardige Rechters zich bevonden.” (Letterlijk overgenomen uit DLG/1994/3 blz 308)

gepost op het forum door Van Zwam op 3/11/2002

Stolen-art claims shake N.Y. museum
By Walter V. Robinson and Maureen Goggin, Globe Staff, 07/24/97

http://www.dhh-3.de/biblio/news/1997/0724/

GÖRINGS ERWERBUNGEN
http://residence.aec.at/rax/KUN_POL/POLITIK/ORG/goerwerb.html

ETS VAN E RENDERS
http://home.worldonline.nl/~molen/scripophily/picsB/Rome-Civita.jpg

gepost op het forum door Barthélémy op 3/11/2002

Beste Julien - inderdaad iets van gehoord. Wisselagent uit Brugge, later Brussel, kunstverzamelaar en politicus, kunstenaar (etste in het stijl van Rembrandt), kunstcriticus. Bepaalde publicaties o.a.m. Van Eyck en Campin/Flémalle/Van der Weyden. Polemieken ivm zijn publicatie over Van Eyck, resulterende in publiceerde brieven aan o.a.m. Leo van Puyvelde (Hoogelaar Kunstgeschiedenis, Universiteit van Luik en directeur van de Koninklijke Museum voor Schone Kunsten van Belgïe te Brussel), Maurice Houtaert enz. Verzamelaar van oude schilderkunst en van sculpturen, verkoopte zijn schilderijen aan Hermann Göring, later ook zijn sculpturen an dezelve. Chupeno (alias Rudy Pieters) schreef artikel over dit verhaal in een reeds in de morgen (25.7.2001). Wellicht kan ons Chupeno verdere inlichtingen bezorgen over deze persoon. Belangrijk ook: Renders was opdrachtgever van Van der Veken ivm de "restauratie" van bepaalde schilderijen...

gepost op het forum door Chupeno op 19/11/2002

Emile Renders was een grote jongen, een zeer grote jongen. De Brugse bankier had tijdens het interbellum twintig Vlaamse Primitieven verzameld, de mooiste privé-verzameling van die aard, wordt gezegd. Göring wilde de verzameling per se hebben, stuurde er eerst Walter Andreas Hofer (Gôrings belangrijkste agent in dit soort kunsthandel) op af, vervolgens Alois Miedl (een Duits zakenman die in Amsterdam de bekende joodse kunsthandel Goudstikker had overgenomen), maar de onderhandelingen sleepten aan. Eerst wilde Renders in dollars betaald worden, dan in goudfranken, dan in aandelen. Göring zette de Bruggeling op 17 maart 1941 het mes op de keel door de verzameling te laten 'bevriezen' (waardoor Renders ze niet meer aan iemand anders kon verkopen) en met inbeslagneming te dreigen.
Renders verkocht zijn hele collectie. Zes werken, waaronder een Van der Weyden en twee Memlings, gingen naar Gôring. Het was de belangrijkste Belgische kunstverzameling die de nazi's in de wacht konden slepen.
Renders kwam na de oorlog in de problemen door die verkoop. Hij zegde dat hij de verzameling onder dwang had verkocht. Volgens de Amerikaanse militaire inlichtingendienst rekte hij de onderhandelingen alleen om de prijs op te drijven.

Wat niet in het voordeel van Renders sprak was zijn jarenlange samenwerking met restaurateur Jef Vanderveken, die het goed kon vinden met Hofer en volgens de Amerikanen schilderijen op commissie verkocht aan Belgen die geen rechtstreeks contact met de Duitsers wilden.
Tien werken uit de collectie-Renders zijn meteen na de oorlog gerecupereerd. De Belgische Staat nam ze in beslag.Van de andere helft doken er in de jaren negentig twee op: een Jan Gossaert (op een veiling in Duitsland) en een anonieme Man van Smarten (in het Metropolitan Museum NY). De rest blijft spoorloos.

Bron: De Laatste Krijgsgevangenen, reeks van ondergetekende ( Rudy Pieters) over nazi-kunstroof in De Morgen van 24 tot 28 juli 2001

De zes Renders-werken die in Görings collectie zijn teruggevonden:
1. Madonna and Child, Rogier van der Weyden
2. Madonna and Child, Hans Memling
3. The Annunciation, Hans Memling
4. Christ, the Saviour with the Madonna and Child and St. Catherine, Master Wilhelm of Cologne
5. Madonna and Child, Quentin Matsys
6. Annunciation, Master of the Baroncelli Portraits

Bron: rapport Art Loot Investigation Unit (ALIU), eenheid binnen Amerikaanse militaire inlichtingendienst OSS, die meteen na WOII de kunstroof uitgebreid in kaart bracht.

http://hist.academic.claremontmckenna.edu/jpetropoulos/goeringtable.html

gepost op het forum door Barthélémy en Chupeno op 17/12/2002

Over Renders zijn verzameling en de zogezegde gedwongen verkoop van de twintig schilderijen aan Goering via Miedl. Paech en Hofer.
Zoals door Chupeno meegedeeld bestaan er twijfels over de juistheid van Renders‘ beweringen ook van de kant van de geallieerden:

http://hist.academic.claremontmckenna.edu/jpetropoulos/goering/d1b.html#1

schrijven van E. Renders aan de geallieerden: (barthélémy)

LIST OF PLATES

chupeno:

Om het verhaal compleet te maken: de Belgische staat volgde Renders' versie niet, maar wel die van de Amerikanen. Ook België vond dat Renders niet onder druk verkocht had. En kunstwerken die tijdens de oorlog vrijwillig waren verkocht, vielen aan de staat toe. Renders heeft dat via een proces nog proberen aan te vechten maar hij verloor. De tien teruggevonden werken van de collectie-Renders kwamen dus in het bezit van de Belgische overheid. Die verkocht er twee, en hing de rest in overheidsmusea, waaronder de zwaar 'geretoucheerde' Vanderveken-Van der Weyden in Doornik.
De andere tien werken, waaronder de Gossaert en de Man van Smarten uit het Metropolitan in New York, staan in de catalogus Missing Artworks of Belgium, die het Ministerie van Economische Zaken in 1994 uitgaf. Ze staan meer bepaald in deel 2, dat de eigendommen van de Belgische staat bevat.

telegram van Hofer aan E Renders: (barthélémy)

brief van Goering aan E. Renders: (barthélémy)

gepost op het forum door Barthélémy op 17/12/2002

Emile Renders en Jef Vander Veken

Jef Vander Veken werkte de kopie van de gestolen RR paneel af, dat het ontbrekende origineel in het omkadering van het Lam Gads vervangt. Vander Veken restaureerde enkele schilderijen voor E. Renders, oa PL IV (Rogier van der Weyden, The Virgin nursing the Child, nu in het MdBA Doornik).

Pl. VI. (Memling, Madonna with Child and Angel, in 1975 in de Kunsthandel in Den Haag)

Pl. XII (Flemish School, The Annunciation in a room, vandaag toegeschreven aan de Meester van de Baroncelli-portretten en in het KMSK, Antwerpen) enz.

Sommige van deze restauraties waren uiteindelijk reconstructies omdat enkel minimale resten van originele verfsubstantie bestaan. In het gekende geval van de Renders-Madonna uit Doornik, reconstrueerde Jef Vanderveken een soort ideaal schilderij, die meer met hun eigen visie van Van der Weyden te doen heeft, dan met de schilderkunst van de beroemde schilder uit Doornik. Als in zijn kopie van de RR schilderde Vanderveken de Craquelèe (een soort net dat in de verflagen verloopt) op de oppervlakte van het verf, omdat het schilderij (eigenlijk een restauratie/reconstructie) op deze manier een zeer oude geaardheid krijgt.

Blijkbaar ook door de zaak Renders raakte Jef Vdv (die tijdesn WO II in Brussel met zijn schoonzoon ook met schilderijen handelde) in contact met Hofer; zijn verzoek om het Lam Gods in Duitsland te bezoeken is geadresseerd aan Hofer, die in zijn mening blijkbaar hulpzaam kon zijn. Is het uiteraard bekend, of Vdv toen werkelijk naar Duitsland ging?? En waarom deze poging?

(Officieel wenste hij verder studies te doen over de schildertechniek van Van Eyck om een boek te schrijven dat nooit publiceerd is.)